ممنوعیت آموزش موسیقی در مدارس ایران

بی بی سی؛ مریم افشنگ : چندی پیش علی اصغر یزدانی معاون پرورشی و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با ایلنا با اشاره به ممنوعیت آموزش موسیقی در مدارس ایران گفت: "کاری به حلال و حرام نداریم، لزومی برای آموزش موسیقی وجود ندارد."

این در حالی است که پیش از آن علی باقرزاده رئیس سازمان مدارس غیر دولتی و توسعه مشارکت های مردمی گفته بود: "اعطای مجوز تاسیس و راه اندازی رشته موسیقی در قالب فوق برنامه در مدارس غیر دولتی و در تمام مقاطع تحصیلی ممنوع است."

ممنوعیت آموزش موسیقی در مدارس، واگذاری تعدادی از مدارس به حوزه های علمیه، تشکیل پایگاه های بسیج دانش آموزی در مدارس ابتدایی و راهنمایی، اعزام ۴ هزار مدرس تربیت سیاسی و هزار روحانی به مدارس و طرح تفکیک جنسیتی کتابهای درسی همگی از جمله خبرهای سال تحصیلی گذشته هستند که کارشناسان آن را تلاش دولت برای اسلامی تر کردن مدارس در ایران می دانند.

پژمان اکبر زاده پیانیست و کارشناس موسیقی معتقد است مقامات دولتی در ایران هر چند وقت یکبار چنین بیانیه ها و یا دستوراتی را صادر می کنند اما این اظهار نظرها را مردم خیلی جدی نمی گیرند.

او گفت: "در واقع مردم در طول این سالها، یاد گرفته اند که دست کم در چهاردیواری خانه هایشان به چیزهایی که دوست دارند بپردازند. این خبرها برای کسانی که در خارج از ایران مسایل را دنبال می کنند خیلی مهم به نظر می آید چون در محیط نیستند و نمی بینند مردم در داخل چطور به این مسایل واکنش نشان می دهند."

آقای اکبر زاده افزود: "همان طور که در دهه اول پس از انقلاب، فضای موسیقی، چه از بابت آموزش و چه از بابت ارائه، خیلی محدودتر از الان بود. حتا در خیلی از شهرستان ها تا سالهای ۱۳۶۸-۶۹ اداره اماکن اجازه نمی داد یک کیبورد یا ارگ پشت ویترین فروشگاهها باشد. ولی نتیجه این شد که در خیلی از خانوادهها یک نفر کیبورد، سنتور یا تمبک می زد."

او گفت: "این علاقه هنوز هم هست. ولی آن زمان به خاطر محدودیت خیلی شدیدتر و همچنین نبود اینترنت و ماهواره، مردم هم به شدت نیاز به موسیقی را در زندگیشان حس می کردند و موجی به وجود آمد که بیشتر پدر و مادرها بچههایشان را به کلاس موسیقی فرستادند. به نظر من مردم کار خودشان را می کنند و کاری به مواضع دولتی ندارند."

سعید پیوندی استاد جامعه شناسی آموزش و پرورش دانشگاه پاریس هم نگاه مسئولان به آموزش موسیقی را از لحاظ تربیتی و علمی نگاهی غلط دانست.

او گفت: "موسیقی را نوعی تفریح و یک مساله حاشیه ای می دانند در حالیکه آموزش موسیقی می تواند نقش بسیار مهمی در شکوفایی استعدادهای فردی بازی کند. به همین دلیل هم در مدارس اروپایی و خیلی از کشورهای دیگر دنیا آموزش موسیقی جزو آموزش های اصلی است و روی آن خیلی تاکید می کنند."

آقای پیوندی افزود: "اگر به تاریخ آموزش در اروپا و حتی در ایران توجه کنید موسیقی یکی از آموزش های هفت گانه اصلی مدارس قرون وسطی بوده است. بسیاری از دانشمندان بزرگ ایران از جمله فارابی و مولوی هم موسیقی می دانستند."

در حالیکه علی باقرزاده، رئیس سازمان مدارس غیر دولتی از ممنوعیت صدور مجوز برای تاسیس رشته موسیقی در مدارس سخن می گوید در اکثر مدارس ایران گروه های موسیقی وجود دارد که به نام گروه سرود برای برگزاری جشن های دولتی و یا اعیاد مذهبی فعالیت می کنند.

از سوی دیگر بنا بر آنچه تا کنون در پاسخ به استفتائات شرعی اعلام شده، آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران، ساختن و خرید و فروش ساز یا یاد دادن و یاد گرفتن نوازندگی را به شرطی که با هدف اجرای سرودهای ملی و انقلابی یا "هر امر حلال و مفید" دیگری انجام شود، مجاز می داند. اما در مورد تأسیس هنرستان ها و "ترویج موسیقی" می نویسد: "آموزش موسیقی و ترویج آن برای نوجوانان، با اهداف نظام جمهوری اسلامی سازگار نیست".

سعید پیوندی در این باره گفت: "با شرایط موجود، نظام آموزشی ایران دچار سردرگمی می شود چرا که باید موسیقی وجود داشته باشد که افراد بتوانند سرود بخوانند. حتی در اشکالی که برای آنها قابل قبول است. یعنی شکل جمعی با آوازهای انقلابی و مذهبی."

او افزود: "منتهی مسئولان بیشتر از جنبه مذهبی و تاثیری که می تواند بر فرهنگ جوانان داشته باشد و به زعم آنها جوانان را به سمت یک نوع فرهنگ غیر اسلامی سوق دهد به موسیقی نگاه می کنند و از همین زاویه هم با آن برخورد می کنند. همین مساله باعث می شود ما در آینده شاهد غیر رسمی تر شدن آموزش موسیقی در ایران باشیم."

آقای اکبر زاده از مواضع تاریخی دولت ایران نسبت به موسیقی گفت و در این میان به سخنان محمود احمدی نژاد در سال ۱۳۸۴ اشاره کرد که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی خواسته بود تا پخش موسیقی غربی را متوقف کند.

او گفت: "این اولین بار نیست که مقامات جمهوری اسلامی نسبت به تدریس موسیقی چنین بیانیههایی را صادر میکنند. اواسط دهه هفتاد هم صحبت هایی خیلی جدی مطرح شد درباره محدود کردن فعالیت آموزشگاه های موسیقی در ایران. ولی آن هم عملی نشد."

پژمان اکبرزاده گفت: "من فکر می کنم بحثهایی که هر چند وقت یکبار در زمینه آموزش و ارائه موسیقی در ایران مطرح می شود به نوعی یادآوری کردن مواضع تاریخی جمهوری اسلامی در برابر موسیقی است. فراموش نکنیم که سی سال پس از انقلاب اسلامی در ایران، هنوز نشان دادن ساز از تلویزیون ممکن نیست. حرکتی که در دنیای امروز فقط می توانیم بگوییم شگفت انگیز است."

او افزود: "از بابت فعالیت های آموزشی هم، پس از انقلاب، مدتی فعالیت هنرستان های موسیقی در تهران متوقف شد و بعد هم با نام بی مسمای هنرستانهای "سرود و آهنگهای انقلابی" به شکل کم رمقی ادامه پیدا کرد. دانشکده موسیقی هم حدود دوازده سال پس از انقلاب بازگشایی شد؛ آن هم با برنامه ریزی آموزشی که اعتراض خیلی از موسیقیدانان را به همراه داشت."

سخنان مقامات دولتی درماه های گذشته از جمله تاکید بر ممنوعیت آموزش موسیقی در مدارس حکایت از آن دارد که دولت، سیاست اسلامی تر شدن مدارس در ایران را دنبال می کند. سخنانی که به نگرانی مختصصان آموزشی درباره آینده نظام تحصیلی دانش آموزان دامن زده است.